13. nesil Intel işlemcilerin dönemi resmen başladı. Yeni nesil işlemciler beraberinde yeni nesil anakart yonga setlerini, doğal olarak yeni nesil anakartları da getirdi. 13. nesille beraber Z790 yonga setiyle tanışmış olduk. İnceleme masamızın konuğu da yeni dönemin iddialı modellerinden biri olan MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 anakart olacak.
Nispeten bütçe dostu bir anakart olmasıyla, yeni nesil işlemcilerle sistem toplamayı düşünen kullanıcıların da ilgisini çekecek anakarta yakından bakacağız. Nasıl özelliklere sahip? Sıcaklık performansı nasıl? 13. nesil Intel işlemcilerin ihtiyacı olan gücü karşılayabiliyor mu? Çok sorumuz var. O zaman zaman kaybetmeden cevaplara geçelim.
Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 Kutu Tasarımı ve Kutu İçeriği
Tabii ki anakartımızın tasarımından da söz edeceğiz ama gelin önce bir kutumuzu değerlendirelim.
TOMAHAWK serisi, kutu tasarımında genelde oturaklı bir tema sunuyor. İsimlendirmeye bir atıfta bulunulması adına böyle bir kutu tasarımının kullanıldığını düşünüyorum. Genel olarak kutuya baktığınızda bahsettiğimiz tasarım anlayışını yakalıyorsunuz.
Ön kısımda köşede geleneksel MSI logosu var. Tam orta kısımda ise bir füze simgesini ve anakartın adını görüyoruz. Büyük puntolarla anakartın isminin işlendiği ön kısımda, genel anlamda renk olarak ise gri tonları hakim. Sadece alt bölümde hafif bir ışık şeridi simgesi kullanılmış.
Kutunun arkasına baktığınız zaman ise burada da yine MSI’ın geleneksel tasarım yapısını görüyoruz. Anakartın tam boy, ortalanmış bir görseline ve teknik konular konusunda belli başlı özelliklerine yer verilmiş. Ayrıca alt bölümde, anakartın arka bağlantı portlarını gösteren mini bir simge alanına da yer verildiğini görüyoruz.
Şık, oturaklı ve kartın adını yansıtan bir kutu tasarımı var. MSI’ın bu konuda başarısının ayrıca altını çizmem gerekiyor. Peki kutunun içerisinde neler var?
Kutu İçeriği
- Anakartın kendisi
- 2 adet Sata kablosu
- Wi-Fi Antenler
- EZ M.2 anahtarları
- USB Driver
- MSI çıkartmaları ve kablo etiketleri
- Kılavuzlar ve ek belgeler
- Hızlı kurulum rehberi
Genel kutu tasarımı bu şekilde. Bana soracak olursanız, meraklıları için saklanabilecek kutulardan biri. 🙂 Kutuyu artık geride bırakalım da asıl ürünümüze geçelim.
MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 Anakart Tasarımı
MSI, genelde dikkat çeken ürün tasarımlarıyla tanıdığımız bir marka. Birçok ürününde RGB aydınlatmalar ve keskin hatlar öne çıkıyor. Fakat Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 anakart modelinde biraz daha sade bir tasarım yapısı benimsenmiş durumda.
Karta şöyle karşıdan bir baktığınız zaman, simsiyah bir yapı görüyorsunuz. Siyahın asilliğini sevenler için güzel bir görüntü sunduğunu söylemek lazım.
Ön kısımda hem VRM soğutucu hem de M.2 SSD soğutucu bloklarının sade ama şık bir tasarım yüzü var. Sağ tarafta, Tomahawk yazısının yer aldığı soğutucu bloğun hemen altında da yonga setine yer verilmiş. Hem soğutma performansı açısından hem de genel görüntü açısından birbirini tamamlayıcı bir dizayn var.
Tabii ki tasarım için söyleyeceklerimiz bu kadar ile sınırlı değil. Genel kullanıma artı katan küçük özellikler de var. Bunları da ayrı ayrı paylaşmak istiyorum.
EZ M.2 Sistemi: Kurulum sırasında kullanıcıların işini biraz daha kolaylaştırmak için yenilikçi bir sisteme yer verilmiş. EZ M.2 SSD klipsleri, SSD’leri kolayca takıp çıkarmanıza izin veriyor.
XL Tırnaklar: Güçlendirilmiş çelik PCI-E için kullanılan klipsler de değiştirilmiş. XL adı verilen tırnaklar, standart tırnak yapısına göre biraz daha yüksek dayanıklılık sunuyor. Aynı zamanda daha kolay tak çıkar yapabiliyorsunuz.
Vida Deliklerinde Koruma: Birçok MSI anakart modelinde olan bir başka özellik. Vida deliklerinin etrafında koruyucu boyalar kullanılıyor.
Parçaların çizilmesini önlemek adına ek bir önlem. Dediğimiz gibi sadece MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 modelinde değil, farklı MSI anakartlarında da benzer yapı gördük.
Hata LED’leri: Burada dijital bir ekran ya da ek hata kodu bildirimi yapan bir panel kullanılmamış. Fakat yine de hata ayıklayıcılara yer verilmiş.
MSI, LED kullanmayı tercih etmiş. 4’lü hata ayıklama LED’i, sistemde ters giden bir şey varsa anında bu konuda bilgi almanızı sağlıyor.
Tasarım yapısına ilişkin benim söyleyeceğim başka bir söz yok. Ama sizin merak ettikleriniz varsa, yazıya bir ara verin ve yorumlarda buluşalım. Sorunuz yoksa hadi yavaş yavaş diğer detaylara doğru ilerleyelim.
- Form: ATX
- Boyut: 243.84 mm X 304.8 mm
MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 Teknik Özellikleri
Z790 serisi, başta söylediğimiz gibi son nesil Intel işlemciler için hazırlanmış bir seri. Teknik özellikler kısmında da hem bunu yansıtan detaylar var hem de eski nesle göz kırpan ayrıntılar var. İşe güç tasarımından başlamak lazım.
Güç Tasarımı ve Soket Yapısı Nasıl?
En başta belirtmek gerek ki 13. nesil Intel işlemcilerle beraber soket değişikliği yapılmadı. 12. nesil Intel işlemcilerde olduğu gibi yine LGA1700 soket karşımıza çıkıyor. Doğal olarak yeni anakartlar, 12. nesil Intel işlemcileri de destekliyor.
Fakat güç konusunda bir değişim var. Her ne kadar 16 + 1 + 1 şeklinde tanıdık bir VRM yapısı sunulsa da güç aşaması değişti. 70A güç aşaması yerine artık 90A güç aşaması var.
Tam olarak güç tasarımı 90A 16 (CPU Renesas ISL99390 ) + 75A 1 (iGPU Renesas RAA 220075R0) + 1 (AUX MPS MP87670) şeklinde düzenlenmiş. Artan güç, yeni nesil işlemciler için gerekli olan ihtiyacı da karşılıyor. Belki de anakart için en büyük fark burası diyebiliriz.
Bunun dışında en stabil akımın sunulması ve işlemcilerin sürekli düzgün bir şekilde beslenmesi noktasında etkili olan digital güç tasarımı da kullanılmaya devam ediyor.
Konnektör kısmına gelince MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4, 2 adet 8 pimli güç konnektörü ile karşımıza çıkıyor. Tabii ki çift 8 pimli konnektör, stabil ve sürekli güç için yeterli.
Ek Detay: Kartta aşırı gerilim korumasına da yer verilmiş. Bu sayede, kötü sürprizlerin bileşenlere zarar verilmesinin önüne geçiliyor.
RAM Desteği ve Hız Aşırtma Durumu
MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 için en kritik olan noktalardan birine geldik. Intel burada rakibi AMD’ye bir gol attı. Firma yeni nesil işlemcilerinde DDR4 desteğini de devam ettirdi. Tek seçenek DDR5 bellek kullanmak değil.
Haliyle yeni işlemci ve anakarta geçtikten sonra ek bir DDR5 RAM yükseltmesi yapmanıza gerek kalmıyor. DDR4 RAM’ler için piyasanın durumunu düşünecek olursak, DDR4 serisi daha uzun süre yeterli performans göstermeye devam edecektir. Bu açıdan değerlendirdiğimiz zaman, anakartımız da bir anda ideal bir fiyat performans ürünü haline geliyor.
Peki teknik açıdan nasıl bir destek sunulmuş? DDR4 ile ne yapılabilirse onun yapılmasına izin verilmiş. 4 slot ve maksimum 128 GB RAM desteği var. Intel’in XMP profili de destekleniyor. Kullanılacak RAM’e göre değişmekle beraber maksimum olarak 5333+ MHz seviyelerini görebiliyorsunuz.
Eğer DDR5 bellek kullanmak istiyorsanız, aynı anakartın DDR5 için hazırlanmış olan versiyonu da bulunuyor. Ama bana soracak olursanız, DDR4 kesinlikle yeterli gelecektir. Hele ki oyun için bir sistem topluyorsanız, DDR5 için ek bir bütçe harcamanıza çok da gerek yok.
Depolama Birimlerinde Durum Ne?
Tasarım kısmında söylediğimiz gibi SSD yuvalarında ek bir soğutucu blok yer alıyor. Her yuva için soğutucu bloklara yer verilmiş. Burada 4 adet Gen4 M.2 SSD yuvası olduğunu görüyoruz.
EZ M.2 klips sistemiyle kolay montaj artısı da sunan SSD’lerde PCI-e Gen5 bulunmuyor. PCI-e Gen4 x4 yuvaları var. Anakartın orta sınıf bir model olduğunu hesaba katacak olursak Gen5’e yer verilmemiş olması da çok sürpriz bir durum değil.
Eğer bu SSD yuvaları bana yetmez derseniz, o zaman toplam 7 adet SATA 3.0 desteğini de göreceksiniz.
7 SATA bağlantısının 6 adedi yatay olarak konumlandırılmış durumda. 1 adedi ise dikey olarak konumlandırılmış olarak karşımıza çıkıyor. İstediğiniz kullanım durumuna göre ayarlama şansınız var.
Yeni Nesil PCIe Yuvası
Şimdi gelelim ekran kartımız için güzel kısma. MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4, CPU bağlantılı PCI Express 5.0 (x16) genişleme yuvası ile geliyor. Eski nesle göre kıyaslandığı zaman iki katına kadar yükselen arabirimde, bant genişliği de 128 GB/sn seviyelerine kadar ulaşabiliyor.
Ayrıca MSI bu özel yuvada çelik malzeme ve güçlendirilmiş lehim bağlantılarına yer vermiş. Ağırlığı yüksek olan grafik kartlarının, zaman içerisinde anakartta sarkma gibi sorunlar yaşatmasının önüne geçilmeye çalışılmış.
MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 Soğutma Konusunda Neler Sunuyor?
İlk aşamada tabii ki pasif soğutma karşımıza çıkıyor. Hem M.2 yuvalarında hem de güç fazlarında geniş soğutucular var.
G/Ç kısmında genişletilmiş olan soğutucu, ısı dağılımının rahat bir şekilde yapılmasını sağlıyor. VRM soğutma bloğunda ise MOS’u tamamen kaplayan bir yapı var ve bu da ısının dağıtılmasını kolaylaştırıyor.
Termal ped kısmında 7W/mk MOSFET termal pedlerine yer verilmiş. Testlerimiz sırasında pasif soğutmanın ne kadar etkili olabildiğini de gördük. O kısma da geleceğiz.
İş harici olarak kullanılacak soğutuculara geldiği zaman da yine geniş bir ürün desteği karşımıza çıkıyor. Kartın üst kısmında 1 adet 2A maksimum 24W CPU_Fan1 konnektörü yer alıyor. Yine üst kısımda sıvı soğutucular için 1 adet 3A maksimum 36W Pump-Fan1 konnektörü bulunuyor. Sistem için ek olarak 6 adet SYS_FAN 1A ve maksimum 12W kasa fanı konnektörü yer almakta.
Sistemde kullanılacak olan fanlar için yazılım desteği de mevcut. MSI Center üzerinden Frozr AI Cooling bölümünden fanların anlık durumunu takip edebiliyor ve modlar arasında geçiş yapabiliyorsunuz. Akıllı fan kontrollerini destekleyen anakart, bu konuda da işinizi bir hayli kolaylaştırıyor.
Ses Konusunda Nasıl Çözümler Sunuluyor?
MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 ile karşımıza çıkan ses devresi çok yabancı değil. Çok büyük bir değişiklik yok. Anakartta Realtek ALC4080 ses devresi kullanılıyor. Özel Nippon Chemi-Con kondansatörlerinin kullanıldığı ses kısmında, POP gürültülerini engellemek için “De-pop” korumasına da yer veriliyor.
Işıklandırma Desteği
Tekrar altını çizelim ki anakartta RGB aydınlatmaya yer verilmiyor. Fakat bu demek değil ki anakart aydınlatma desteği konusunda geri kalacak.
Anakart, A-Rainbow V2 (ARGB Gen2) konnektör ve 12V RGB konnektörleriyle ışıklandırmayı da desteklemekte. Tabii ki burada da yazılım desteği var. Mystic Light üzerinden, ışıklandırma sisteminin kontrolünü sağlamak mümkün.
Bağlantılar ve Portlar
Yeni nesil anakart, özellikle arka panel bağlantılarında zengin seçeneklere sahip. 13. nesil Intel serisinin de payını unutmamak lazım. Arka panelde sunulan portları aşağı ekleyeceğiz ama şunu da belirtelim ki anakartta Wi-Fi 6E desteği ve Bluetooth 5.3 bağlantı desteği de sunulmakta.
- DisPlayPort 1.4
- 4 adet USB 3.2 Gen1 5Gbps Type-A
- 4 adet USB 3.2 Gen2 10Gbps Type-A
- USB 3.2 Gen2 10Gbps Type-C
- USB 3.2 Gen2X2 20 Gbps Type-C
- 2.5G Lan Portu
- HDMI 2.1 Portu
- Flash BiOS tuşu ve Clear CMOS tuşu
- HD Audio Connectors
- Wi-Fi ve Bluetooth anten
- Optical S-PDIF çıkış
MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 için BiOS Ayrıntıları
Tomahawk, Bios konusunda olabildiğince basit bir arayüz sunan Click Bios 5 ile geliyor. Tanıdık yüzlerden biri olan Bios arayüzünde, iki ayrı mod ile kullanım sunuluyor. Bir “EZ modu”, bir de “Gelişmiş Mod” var.
Ana ayarları yapmak için basit arayüz olan EZ modunu kullanabilir ve belli çerçevede ayarlarınızı yapabilirsiniz. İsterseniz gelişmiş moda geçerek, burada daha kapsamlı ayarlar üzerinde de çalışabilirsiniz. Modlar arasında geçiş yapmak da her zaman olduğu gibi oldukça basit.
MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 Teknik Detaylar
- Yonga: Intel Z790
- İşlemci Desteği: 13. nesil ve 12. nesil
- RAM: 4x DDR4 / maksimum 128 GB / 5333+ MHz
- Genişletme Yuvası: 2 x PCI-e x16 – x16/x4 destekler ve 1x PCI-e x1
- Depolama: 4x M.2 SSD Gen4 ve 7x SATA 6G
- LAN: Intel 2.5Gbps
- Kablosuz: Intel Wi-Fi 6E / Bluetooth 5.3
- 3x ARGB-V2 LED konnektör
- 1x RGB LED konnektör
- Ses: Realtek ALC4080 codec
- 4x USB 2.0 (Ön)
- 1x USB 3.2 Gen2 Type C (Ön )
- 2x USB 3.2 Gen1 Type A (Ön)
Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 anakart için teknik donanımların ve tasarım detaylarının sonuna geldik. Şimdi de gelin kart için stres testleri sonuçlarına bir bakalım.
MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 Anakart Stres Testi
Anakartın ne kadar stabil güç sağladığı ve sıcaklık değerlerinin nasıl olduğu konusunda daha fazla veri elde etmek adına OCCT üzerinden bir test gerçekleştirdik. Önce bir test sistemini ekleyelim.
Test Sistemi
Anakart: MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4
İşlemci: Intel i9-13900K
Ekran Kartı: Nvidia RTX 4080 Founders Edition
RAM: G.Skill 2×8 14 GB 4600 MHz
SSD: 1TB NVMe M.2 SSD
CPU-Z Görselleri
OCCT Testi
Test sonuçlarını görsel olarak aşağı ekleyeceğim ama ek olarak belirtmemiz gereken bir kısım var. Test sırasında %100 yük altındayken, multimetre ile anakartın VRM ve MOSFET sıcaklıklarını ölçtük.
Maksimum yük altında sıcaklıklar 53 derece olarak ölçüldü. Genel olarak bu sıcaklık değerinin, gayet makul bir değer olduğunu belirterek test sonuçlarının görsellerini aşağı ekliyorum.
Son Sözler ve Genel Bir Değerlendirme
Yeni nesil MSI MAG Z790 TOMAHAWK WiFi DDR4 anakart, 13. nesil için güzel bir fiyat performans modeli olacak gibi duruyor. Özellikle DDR4 desteğinin devam ediyor olması, yeni işlemciye geçmek isteyen kullanıcıları ek bir masraftan kurtaracak.
Bunun dışında anakart, yüksek parça kalitesi ve yeni nesil güç yapısı ile 13. nesil Intel işlemcilerin ihtiyacını da rahatlıkla karşılayabiliyor. Wi-Fi 6E desteği, geniş depolama birimi seçenekleri gibi artılar da anakartı öne çıkaran kısımlardan.
Unutmadan fiyatları merak edenler edenler için hemen aşağı VATAN Bilgisayar MSI Z790 anakart sayfasının linkini de ekleyelim. Linkten sayfaya ulaşıp, fiyatları değerlendirip farklı modellerle karşılaştırmalar yapabilirsiniz.
