Upscaling Nedir? Nasıl Çalışır?

HD, Ultra HD, HDR derken teknolojik kavram karmaşası yaşadığımız şu günlerde yeni bir kavram ile daha karşı karşıyayız. 4K Ultra HD televizyonların yaygınlaşması ile birlikte adını sık duymaya başladığımız upscaling teknolojisi, yavaş yavaş evlerimizde yerini alıyor. Peki upscaling nedir ve nasıl çalışır? Yazımızda açıklıyoruz.

Görüntü teknolojilerinin ilerlemesi ile birlikte her yeni nesilde farklı bir teknoloji ile karşılaşıyoruz. Elbette her yeni teknoloji de, telaffuzu etkileyici bir isimle anılıyor. Upscaling kavramı da, bu teknolojilerden biri. Esasen çok yeni olmasa da hayatımızda daha geniş şekilde yer alan ve Türkçe karşılığı ‘yükseltme’ olan bu kavrama yakından bakıyoruz.

Upscaling Nedir?

Upscaling kavramı, düşük çözünürlükteki bir görsel içeriği daha yüksek çözünürlükte sunmaya yarayan bir teknolojidir. Örnek verecek olursak, 720p çözünürlükteki bir filmin, 1080p çözünürlükte yeniden uyarlanması durumu. Bu teknoloji esasen çok da yeni değil. DVD ortamlarının yaygınlaştığı dönemlerde upscaling teknolojisi, HD çözünürlüklü ekranlar için kullanılıyordu. Şimdi ise aynı teknoloji farklı alanlarda kendine yer buluyor.

Günümüz şartlarında yeni bir televizyon almak isterseniz, dört farklı çözünürlük tipinden birini tercih edebilirsiniz. Bu çözünürlükle düşükten yükseğe doğru şu şekilde sıralanabilir:

• HD Çözünürlük: 1280x720p
• Full HD Çözünürlük: 1920x1080p
• Ultra HD 4K Çözünürlük: 3840x2160p
• Ultra HD 8K Çözünürlük: 7620x4380p

Bu çözünürlükler içerisinde ilk üç çözünürlük, elbette şu an satın alabileceğiniz TV’lerden biri olabilir. 8K çözünürlük her ne kadar mevcut olsa da, bu çözünürlüğe sahip bir TV ne ülkemizde ne de yurt dışında satışa sunulmuş değil.

Upscaling Nasıl Çalışır?

Upscaling, düşük çözünürlükteki içerikleri kullanılan mevcut görüntü panelinin çözünürlüğüne uyarlamaya yarar dedik. Teknolojinin çalışma prensibi ise oldukça basit. 

Normal şartlarda 1080p Full HD bir TV sahibi olduğunuzu düşünelim. Film izlemek istediniz ve elinizde 720p çözünürlükte bir film var. Televizyonunuz, 2.073.600 adet piksel barındırırken 720p çözünürlüklü film sadece 921.600 piksel barındırır. Filmi oynatmaya başladığınızda film, ekranın sahip olduğu tüm pikselleri kullanmaz. Dolayısı ile görüntü esnetilir ve tüm piksellere yayılır. Dolayısı ile bu durum, size çamurumsu ve net olmayan görüntü dezavantajı ile geri döner.

Upscaling teknolojisi işte bu noktada devreye girer ve 720p çözünürlüklü görüntüyü sanki 1080p çözünürlükteymiş gibi göstererek mevcut durumdan daha iyi bir deneyim sunar. İnterpolasyon denilen bir algoritma ile gerçekleştirilen bu işlemde sistem, boş piksellerin etrafındaki görüntüyü çoğaltarak o pikselleri doldurur. Örneğin mevcut piksel sarı ise, yanındaki boş piksel de sarı olarak çalışır. Bu şekilde doldurulan pikseller, yapay ama 1080p çözünürlüğe ulaşır.

Elbette bu işleyiş, upscaling sisteminin ilk örneği. Günümüzde bir çok üretici, ekranlarında daha gelişmiş upscaling teknolojilerini kullanıyor. Piksellerin bulanık görünmemesi için eklenilen keskinleştirmeler ve daha canlı renkler için yeniden kontrast ayarları bunlara örnek. 

Upscaling Teknolojisini Kullanan Ürünler

Bu noktada acaba benim televizyonumda bu özellik var mı diye sorabilirsiniz. Günümüz şartlarında üretilen birçok televizyon, Blu-Ray/DVD oynatıcı ve oyun konsolu bu teknolojiyi içermekte. Yine de en net bilgi ürünün sahip olduğu kullanım belgesinde mevcuttur.

Ülkemizde de artık alınabilir fiyatlara sahip 4K TV’ler, doğal olarak bu teknolojiyi destekliyor. Zira hem dünyada hem de ülkemizde 4K yayıncılık istenilen seviyeye ulaşmış değil. Dolayısı ile içeriklerin büyük kısmı, hala popüler olan Full HD 1080p çözünürlükte geliyor. TV üreticileri de 4K TV’lerinin iyi görünmelerini istedikleri için, Full HD görüntüyü 4K çözünürlüğe upscale edecek teknolojiyi ürünlerine ekliyor.

Hali hazırda bir DVD ya da Blu-Ray oynatıcınız varsa, muhtemelen onda da bu teknoloji mevcuttur. Diğer tarafta Sony Playstation 4 Pro oyun konsolu da, 4K çözünürlüğü upscale yöntemi ile oyunculara sunuyor. Yani teknoloji hayatımızda geniş anlamda yer kaplar durumda.

Gerçek 4K Mı Yoksa Upscale 4K Mı?

Esasen bu sorunun cevabı çok basit. Elbette gerçek 4K içerik, upscale edilmiş bir 4K çözünürlükte çok daha üstündür. Upscaling teknolojisi her ne kadar işini düzgün yapsa da, oluşturduğu görüntünün bir kısmı yapaydır. Gerçek çözünürlükteki görüntü ise tamamen sıfırdan doğru şekilde oluşturulmuştur. Dolayısı ile gerçek 4K ya da diğer çözünürlükler, upscale ile elde edilenden daha net ve daha gerçekçidir.

Diğer tarafta upscale teknolojisinin de birçok dezavantajı mevcut. Bunlardan en önemlisi, hareketli görüntülerde ortaya çıkan hayaletlenme sorunudur. Pikseller rastgele oluşturulduğu için gerçek görüntü ile eş değer bir performans sunması beklenemez. Dolayısı ile upscaling ile elde edilen görüntüde hayaletlenme oranı çok daha yüksek olur. Bu durumda televizyona ne kadar yakından bakarsanız, hataları da o kadar net seçebilirsiniz.

Özetle upscale teknolojisi, görüntüleme teknolojisinde yaygınlaşan bir kavram durumunda. Muhtemelen bu teknoloji, sürekli olarak hayatımızda kalmaya devam edecek zira çözünürlük tarafında ekran gelişimi ile içerik gelişimi paralel bir ilerleme kaydetmiyor. Yeni bir yazıda görüşmek üzere, hoşça kalın!